به گزارش «فرهنگ امروز» به نقل از ایبنا؛ تفرشی درباره نقد در ایران اظهار کرد: متاسفانه شاهدیم شماری از نقدها، براساس اغراض و نیت‌های غیرعلمی صورت می‌گیرند اما چه این غرض‌ورزی‌ها و نیت‌های غیرعلمی باشند و چه نباشند، در مجموع نویسندگان ما گاهی به جای این‌که به نقد به عنوان وسیله‌ای برای کیفی‌‌سازی آثار خود بنگرند، با اصرار به نیت‌خوانی، از آن به عنوان نوعی خصومت شخصی یاد می‌کنند.

وی با بیان این‌که متاسفانه در ایران نقد حرفه‌ای و روشمند وجود ندارد، توضیح داد: این موضوع باعث می‌شود اهالی کتاب و نقد به جای بررسی کتاب و به جای این‌که وقت بگذارند و کتاب را به صورت کامل بخوانند و سپس به نقد آن بپردازند، خلاصه‌ای از کتاب را از بخش مقدمه یا چکیده مرور می‌کنند و نقد را براساس آن می‌نویسند؛ در نتیجه از نقد برای کوبیدن و تحقیر نویسنده استفاده می‌کنند.

این پژوهشگر تاریخ، مشکلات فرهنگی و خصلتی را از دیگر معضلات حوزه نقد کتاب در جامعه دانست و گفت: بسیاری از محققان و استادان ما به نوشتن نقد به عنوان کار حرفه‌ای، مثبت و منظم و لازم نگاه نمی‌کنند مگر این‌که بخواهند از آن برای تحقیر و کوبیدن صاحب اثر استفاده کنند!

تفرشی با اشاره به جایگاه پُراهمیت نقد در خارج از کشور، توضیح داد: در کشور آمریکا مجله‌ای با عنوان «نیویورک ریویو آو بوک» منتشر می‌شود. همچنین در  بریتانیا مجله «لندن ریویو آو بوک» منتشر می‌شود؛ در این دو مجله که  چندین دهه است به عنوان مرجعی مهم برای ارزیابی کیفی آثار علوم انسانی فعال هستند، بهترین نویسندگان حوزه‌های مختلف، نقدهای متعددی بر آثار ارائه می‌کنند.

وی ادامه داد: همواره در ابتدا یا انتهای نقدهای جدی و حرفه‌ای، کتابی که مورد نقد قرار گرفته است معرفی می‌شود اما متاسفانه در ایران این موضوع محقق نمی‌شود چرا که با ابراز تاسف باید بگویم هنوز اطلاع‌رسانی را مهم تلقی نکرده‌ایم.

تفرشی توضیح داد: در کشورمان عمده خروجی منتقدان، از طریق رسانه‌های مکتوب و بعضا از طریق رسانه‌های دیداری‌ـ‌شنیداری ارائه می‌شوند اما اتفاقی که در ۲۰ سال اخیر در دنیا افتاده است و ما هنوز در پله‌های مقدماتی آن قرار داریم، این است که در اغلب موارد بخشی از پایگاه‌های اینترنتی عرضه و فروش آنلاین کتاب به‌ویژه سایت‌های «آمازون» و «بارنز اند نوبلز» به نقد و بررسی کتاب برای مخاطبان آماتور یا حرفه‌ای اختصاص یافته است.

وی در ادامه سخنانش گفت: این موضوع باعث شده که کتاب‌ها از نظر تعداد نقد و هم از نظر کیفیت نقد، بیشتر در منظر قضاوت قرار بگیرند و ابعاد تاثیرگذاری این نوع نقدها، بسیار فراتر و وسیع‌تر از نقد مرسوم رسانه‌ها مکتوب و دیداری ـ شنیداری است.

این پژوهشگر افزود: همچنین با تحقق این موضوع این امکان وجود دارد که خود نقدها نیز مورد نقد و بررسی قرار بگیرند. در نتیجه هم کتاب مورد ارزیابی کیفی قرار می‌گیرد و هم در تصمیم مشتری برای خرید یا عدم خرید کتاب‌ها تاثیرگذار است.

این پژوهشگر با اشاره به اهمیت نقد موضوعی، اظهار کرد: نقد موضوعی در کشورهای پیشرفته از جایگاه والایی برخوردار است. در این شیوه نقد، یک نویسنده چندین کتاب مطرح و مهم و جدید در حوزه ویژه‌ای را مورد مطالعه قرار می‌دهد و در فرایند مطالعه آنها فقط یک موضوع واحد را دنبال می‌کند. این نویسنده پس از اتمام مطالعه این آثار و پیگیری خط موضوعی خود، ضمن نوشتن مقاله تالیفی، آن موضوع و کتاب‌های مورد نظر را توامان نقد و بررسی می‌کند.

تفرشی افزود: متاسفانه این نوع نقد (نقد موضوعی) در ایران چندان مورد توجه قرار نگرفته است. البته ناگفته نماند که تا جایی که من مطلع هستم، فقط آقای کاوه بیات در نشریه «جهان کتاب» به این شیوه عمل می‌کند.

*دراین باره بخوانید:
(۱)شاکری: وقتی نقد تاثیری در تجارت کتاب نداشته باشد عملا اهمیتی پیدا نمی‌کند (اینجا)
(۲)جُربزه‌دار: نشریات خانه کتاب می‌توانند نقش موثری در ترویج فرهنگ نقد ایفا کنند/ نقد، چراغی فراسوی سیاستگذاران روشن می‌کند(اینجا)
(۳)کیانفر: ضرورت راه‌اندازی کتابخانه تخصصی نقد(اینجا)
(۴)جعفری مذهب:جامعه ما نیاز به نقد را احساس نکرده است/ پدیده‌ای به نام «اورژانس نقد»(اینجا)
(۵)حسینی: آیین نقد کتاب‌های تازه‌تالیف برگزار شود(اینجا)
(۶)عبدالعلی دستغیب: بسیاری از نقدها تبدیل به مدح شده‌اند/ مسئولان برای راه‌اندازی مجامع نقد کتاب بکوشند.(اینجا)
(۷)رفیعی: پیش‌نیازهای نقد مطلوب و مدخلی بر اخلاق نقد.(اینجا)
(۸)آژند: اکثر نقدها یا نان قرض دادن است یا خرده حساب شخصی/ لزوم اهتمام دانشگاه‌ها برای ایجاد رشته نقد(اینجا)
(۹) مهدوی‌راد: نقد باعث گسترش و سلامت نشر می‌شود.(اینجا)
(۱۰) خدایار: برای نهادینه کردن فرهنگ نقد در جامعه باید مسئولان نیز نقدپذیر باشند.(اینجا)
(۱۱) سرشار: بعضی به دلیل نقدی که بر آثارشان نوشته‌ام بامن قهرند.(اینجا)
(۱۲) اسلامی اردکانی: کتاب‌های خوب، محصول نقدند/ اغلب نویسندگان ظرفیت پذیرش نقد را ندارند (اینجا)
(۱۳) مهدی محقق: تنزل جایگاه نقد به دلیل تنزل اخلاق در جامعه است.(اینجا)